Tesbihin Tarihçesi Nedir?
Tesbihin tarihçesi nedir, dini ve manevi değeri bir hayli fazla olan tespih, boncuklar veya doğal taşlarla yapılan bir aksesuardır. Genellikle İslam aleminde yaygın olarak kullanılan ürün, Allah’ı anmak, zikir çekmek ve iç huzuru sağlamak için tercih edilir. Bunların yanı sıra tespih, İslam kültüründe olduğu kadar birçok farklı kültürde de kullanılmıştır ve bir hayli köklü bir geçmişe sahiptir.
TESBİHİN TARİHÇESİ NEDİR?
Tespihin ilk kökenleri, insanlığın tarihi bulmadan önceki sürecine dayanmaktadır. İlk olarak doğal taşlarla yapılan tespihler, modern sanayileşmeden sonra basmakalıp aletlerle yapılmaya başlanmıştır. Bununla birlikte İslam öncesinde tespih kullanımıyla ilgili kanıtlar, Arap Yarımadası’nda sıklıkla görülmektedir. Fakat Arap Yarımadası’nda tespihin daha çok İslam’dan sonra popüler olduğu bilinmektedir.
Tespihin ilk varlığına dair somut kanıtlar ise Mısır’da bulunmuştur. Hristiyan keşişleri tarafından kullanılan tespihler, Belçika sınırlarında 7.yy’da yaşamış olan bir rahibenin mezarında bulunmuştur. Tespihin bugünkü kullanımına baktığımız da ise tarihler 12. yüzyılı göstermekteydi Dominikan rahipleri sayesinde tesbih duasının yayılmaya başladığı bilinmektedir. Yüzyıllarca değişmeden kalan tesbih duası, 16 yüzyıl ve 20 yüzyıl başlarında en popüler olduğu döneme uzanmıştır. Biz de sizler için tespihin tarihçesi adına merak edilen tüm soruları yanıtladık.
TÜRK KÜLTÜRÜNDE TESPİH KULLANIMI
Türk kültürü, tarih boyunca sadece yaşanılan yerlere değil kullanılan eşyalara da bir hayli etki etmiştir. Türkler, kendi zevk ve inceliklerini kullandıkları ürünlere entegre etmekten de asla çekinmemişlerdir. BU nedenle Türklerin kullandıkları her malzeme, bir kimlik taşımaktadır. Bu noktada tespihin tarihçesi açısından da Türklerin rolünün büyük olduğu bilinmektedir.
Türklerin en önemli sanat objelerinden biri de tespih olarak gösterilmektedir. Türk kültüründe yaygın olan tespih, hem dini bir sembol hem de aksesuar olarak tanımlanır. Üstelik Osmanlı İmparatorluğu döneminde dahi padişahlar ve devlet adamları tarafından sıklıkla tercih edilmiş ve halk arasında da popüler olmuştur.
Tespihler, Türk kültüründe her daim geleneksel el sanatları ile süslenerek aksesuar olarak kullanılmıştır. Özellikle İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu döneminde tespih kullanımının ve üretiminin merkezi olarak kabul edilmiştir. Daha sonra Türkiye’de de aynı popülerliğini devam ettirmiş ve hem dini amaçlarla hem de tarz oluşturabilmek için kullanılmıştır.
FARKLI KÜLTÜRLERDE TESBİHİN TARİHÇESİ
Tespihin tarihçesi, Türk tarihinde olduğu gibi farklı kültürlerin tarihinde de yer edinmeyi başarmıştır. Bu noktada kültürel farklılıklar, tespihlerin de farklı olmalarını sağlarken aynı zamanda kullanım amacıyla da ürünleri birbirlerinden ayırmışlardır.
Tesbih tarihçesi, Hristiyanlık ve Yahudilik alemi için de önemli bir yer tutmaktadır. Semavi dinlerden olan Yahudilik ve Hristiyanlık, tespih kullanımının çok olduğu inanışlardandır. Bu dinlerde gelen anlamda dualar sırasında tespihler kullanılır ve daha sonra eski yerlerine bırakılır. Papaz ve rahibelerin sıklıkla kullandıkları tespihler, Türklerde olduğu gibi Hristiyanlarda ve Yahudilerde bir aksesuar olarak tercih edilmez. Fakat iki din grubunun ibadethanelerinde sıklıkla boncuklu tesbihlere rastlamak mümkündür.
Ayrıca Budizm ve Hinduizm inanışlarında da tespih kullanımına rastlanmaktadır. Doğu dinleri olan inanışlarda meditasyon ve zikir uygulamaları sırasında din adamlarının yaygın şekilde tespih kullandıkları bilinir. Ayrıca ibadet eden kişiler de ibadethanelerde kullanmak üzere tespihleri satın alabiliyorken fakat aksesuar amacıyla yaygın şekilde kullanıldığı görülmemektedir.
Tespih, dünya genelinde farklı kültürler için çeşitli amaçlarla kullanılmış ve kullanılmaya devam etmektedir. Temel amaçlarından huzura ulaştırmak olan tespih modelleri, ruhani bağlantılarla her kültüre imzasını atmayı başarmıştır. Günümüzde hala popülerliğini koruyan tespihler, tespihin tarihçesi konusunda yeni adımlara ulaşarak insanlarda içsel dinginliğin ve ruhsal dengenin bir simgesi olarak kalmaya devam etmektedir.